بررسی تعارض قاعدۀ «تلف المبیع قبل القبض» با قاعدۀ «التلف فی زمن الخیار» (از دیدگاه آیت الله بجنوردی)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش آموخته کارشناسی ارشد فقه و اصول اسلامی جامعه المصطفی ص العالمیه
چکیده
قاعده‌های «تلف المبیع قبل القبض» و «التلف فی زمن الخیار» از مهم‌ترین قواعد فقهی است که از دیرباز مورد استناد فقها بوده است. رابطه میان این دو قاعده عموم و خصوص من وجه است و در ماده اشتراک باهم تعارض می‌کند: اگر مبیع در مدت خیار قبل از قبض مشتری به دست بایع تلف شود، به‌مقتضای قاعدۀ اول، مال تلف‌شده از کیسه بایع رفته است و ثمن به مشتری برگردانده می‌شود، اما به‌مقتضای قاعدۀ دوم، مال تلف‌شده از کیسه مشتری رفته است. در حل این تعارض؛ دیدگاه‌های متعددی مطرح شده است: برخی تعارض این دو قاعده را مستقر می‌داند و درصدد علاج آن برآمده است، برخی دیگر، تعارض آن دو قاعده را منتفی می‌داند، عده ای هم قاعدۀ اول را مقدم کرده است، اما آیت‌الله بجنوردی قاعده اول را از باب حکومت یا تخصص بر قاعدۀ دوم مقدم می‌دارد. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تعارض آن دو قاعده می‌پردازد. از رهگذر این پژوهش به دست می‌آید که تعارض این دو قاعده بدوی است و قاعدۀ اول وارد بر قاعدۀ دوم است.
کلیدواژه‌ها
)